Sociale media zijn niet meer weg te denken in ons leven. Zelfs in de kerstvakantie. Ik heb genoten van de warme nabijheid van familie en vrienden en fijne gesprekken gevoerd. Ondertussen via sociale media contacten onderhouden, onderwijsmomenten en nieuwjaarswensen gedeeld. Met deze nieuwe technologieën kan ik mijn sociale leven uitbreiden en verrijken. Hoe is dat voor de kinderen die opgroeien in dit digitale tijdperk? Hoe word je mediawijs en sociaal een kanjer? Dat verken ik in deze blogpost.

 

Online en offline gaan samen

In de vakantie heb ik de tijd genomen om kennissen via LinkedIn op te zoeken. Het is verrassend om te zien waar oude vrienden en studiegenoten terecht zijn gekomen en wat ze nu doen in hun werkende leven. Deze zoektocht leidde tot een paar leuke uitwisselingen via het berichtenverkeer op LinkedIn, maar ook tot twee uitnodigingen om elkaar in 2016 weer eens te ontmoeten. Daar verheug ik mij op.

Een ander voorbeeld. Voor het eerst hebben we Oud en Nieuw gevierd zonder onze dochter. Zij koos ervoor om de jaarwisseling door te brengen bij vrienden en trok al feestend door de stad. Wij, ouders, vonden dat goed. Maar ondanks mijn vertrouwen in mijn dochter, was ik af en toe met mijn gedachten bij haar en enigszins bezorgd over haar veiligheid. Wat is het dan fijn als je als ouder via WhatsApp een berichtje krijgt  ‘Gelukkig Nieuwjaar (met smiley) ‘ en ‘We zijn bij Koen’, en elkaar midden in de nacht kan bellen en de stem van je dochter kan horen en peilen hoe het met haar gaat.

Een voorbeeld in mijn werk. Tijdens de opleiding Onderwijskundig I-coördinator zijn 3 deelnemers gestart met een blog. Naast de maandelijkse bijeenkomsten waarin we kennis delen, elkaar leren kennen en volgen in onze rol, zijn deze blogs een waardevolle aanvulling. Je leest waar deelnemers zich mee bezig houden en hoe zij verder ‘spelen met hun gedachten en ervaringen’ gerelateerd aan de opleiding. De blogs zijn zo persoonlijk en interessant dat ik ze voorlopig blijf volgen.

Deze voorbeelden laten zien dat online communicatie een belangrijk verbindend element vormt in mijn sociale leven.

 

Kopje onder in een online wereld

Jammer genoeg kennen we ook de voorbeelden waarbij het gebruik van social media doorslaat. Jonge mensen, die 24 uur per dag online in contact staan met anderen, verslaafd en geïsoleerd raken,  slaap tekort komen….met alle gevolgen van dien. Ik zie het als ‘kopje ondergaan’ bij het leren zwemmen in een offline-online sociale wereld.

In het artikel van Mayke Blok in De Correspondent (dat ik zeker zou lezen) wordt de problematiek van sociale media helder beschreven. Ze is van mening dat er weinig mis is met sociale media. Het probleem is juist dat de kinderen daardoor waardevolle interactiemomenten missen en belemmerd worden in de ontwikkeling van hun empathisch vermogen. Ze verwijst o.a. naar uitspraken van professor Sherry Turkle:  ‘Het is tijdens dit soort gesprekken – waarin we leren om oogcontact te maken, waarin we ons bewust worden van iemands houding en intonatie, we elkaar geruststellen en met respect uitdagen – dat empathie en intimiteit tot bloei komen. Tijdens dit soort conversaties leren we wie we zijn.’

 

Versterk sociaal emotioneel leren

Hoe kunnen we kinderen leren zwemmen in de digitale, sociale wereld die voortdurend aan verandering onderhevig is? Hoe kunnen ervoor zorgen dat zij met gebruik van sociale media  zichzelf en anderen leren kennen, uitdagingen aangaan, moeilijkheden overwinnen  en maatschappelijke betrokken raken? In onderstaand overzicht heb ik de verschillende competenties op gebied van sociaal emotioneel leren op een rijtje gezet. In de laatste kolom staan enkele voorbeelden hoe je sociale media gericht kunt inzetten.

Ik-jij-wij-Competenties		Toelichting	Social media gebruik
Ik-competenties	Besef van jezelf	Ontwikkelen van de kennis over jezelf, wat je voelt en denkt, en hoe dit je eigen gedrag beinvloedt	Bewust samenstellen van je eigen profiel, een blog schrijven over je eigen gevoelens en gedachten naar aanleiding van een gebeurtenis
	Zelfmanagement	Ontwikkelen van strategieën om positief en doordacht om te leren gaan met heftige emoties en uitdagingen.	Bewuste keuze maken in gebruik van social media om je gevoelens te uiten in beeld/tekst, hulp vragen aan vrienden (van online naar offline)
Jij-competenties	Besef van de ander	Ontwikkelen van begrip van wat een ander voelt en denkt en hoe je eigen gedrag daarop kunt afstemmen.	Adequaat reageren op berichten, vrienden volgen, tonen van medeleven en compassie in tekst en beeld, op juiste moment overschakelen van online naar offline
	Relaties met anderen	Ontwikkelen van positieve relatie met anderen.	‘vrienden’ uitnodigen tot beeldbellen of real life contact, positieve feedback verwerken in berichtjes, pestsignalen in berichtenverkeer herkennen en actie ondernemen
Wij-competenties	Keuze kunnen maken	Ontwikkelen van verantwoordelijk gedrag t.a.v. jezelf, anderen en de gemeenschap.	Bewuste keuze maken in contactgroepen.  Je mening geven in berichten/blogs, een online goede doelen actie beginnen en volgers mobiliseren.

1+1=3

Het geheim van sociale media als verrijking op ons sociale leven, schuilt m.i. in de juiste combinatie van offline en online contact. Dan wordt 1+1, 3! Weten welke media je hoe gebruikt om je boodschap over te brengen en te ontvangen. Kort gezegd, hoe meer emotie je boodschap bevat, hoe belangrijker het wordt om een echt gesprek te voeren. Dit is een kunst dat we al doende moeten ontwikkelen. De meeste kinderen die opgegroeid zijn met sociale media ontdekken al doende de kracht van elk communicatiekanaal en weten hier feilloos gebruik van te maken. Zo leren zij dat e-mail voor het serieuze werk is, Snapchat voor het verkennen van grenzen met ondeugende grappen, Facebook en Hyves voor de opbouw van hun imago en WhatsApp voor het onderhouden van hun contact met verschillende vrienden(groepen). En, voor de gemoedsrust van hun ouders, laten ze hen via WhatsApp ook even weten waar ze uithangen. Laten we kinderen thuis en op school leren bewust en kritisch gebruik te maken van diverse sociale media. Daarmee oefenen ze sociale vaardigheden en bouwen ze in deze digitale wereld een rijk sociaal leven op.