Op veel scholen slaat de vernieuwing toe. Vanuit nieuwe onderwijsconcepten vinden baanbrekende veranderingen om alle kinderen een kansrijke toekomst te geven. Hoe sta jij in deze verandering? Sta je open voor wat komt/is en loop je voorop? Zie je jezelf als een pionier of innovator? Lees in deze blog of en hoe je deze rol kan pakken.

Pionieren, iets voor jou?

Onderwijs gaat je aan het hart. Je bent je bewust van de wereldwijde uitdagingen op gebied van de mensheid en natuur. Voor het onderwijs is een belangrijke rol weggelegd om jongeren op deze toekomst voor te bereiden en ze te begeleiden op hun weg naar vaardige, waardige en aardige volwassenwording.
Als pionier of inno

vator in de dop, ontwikkel je een eigen mening over leren en onderwijs. Hoe het is, anders en beter kan. Je bent geraakt door schrijnende situaties waarin jongeren bedoeld of onbedoeld tekortkomen. Jongeren die urenlang stil moeten zitten, luisteren naar instructie zonder inbreng of interactie. Je warme onderwijshart gaat kloppen als je ziet hoe de kinderen van de buurschool vrolijk babbelend in groepjes in de schooltuin met de ipad in hun hand kleine beestjes bestuderen.

Vanuit nieuwsgierigheid ga je verder op zoek. Wat kan er allemaal? Wat werkt? Je gaat nieuwe dingen uitproberen in je klas.
Je wordt je bewust van je positie in de school, in het team. Wat jij betekent voor jouw school. Je praat mee over de visie van de school. Je doet actief mee aan onderwijsveranderingen waar je in gelooft.
Herken je deze ontwikkeling bij jezelf? Dan ben je toe aan de vraag: Ga ik mijn loopbaan vervolgen als pionier of anders gezegd: innovator?
Met de keuze voor pionieren, begin je aan een reis, zoals Mieke de Vreede in haar boek: ‘Duurzaam pionieren in het onderwijs’ beschrijft. Een reis samen met jouw school/organisatie naar een gedroomde toekomst. Een reis in onbekend terrein, want het onderwijs dat je voor ogen hebt bestaat nog niet. Dat nieuwe onderwijs ga je stap voor stap met je collega’s ontwerpen..
Is dit jouw perspectief? Een stap waardoor jij bevlogen kan blijven in het onderwijs?
Zo ja, dan ga je
• Jezelf ontwikkelen als innovator
• Een plek creëren in de omgeving waar de verandering plaatsvindt, jouw school/organisatie
• Samen met je team e.a. een innovatieproces begeleiden.

Op reis

Daar ga je dan. Op pioniersreis, vol uitdagingen en inspiratie.
Een reis met obstakels, omdat immers nog niet duidelijk hoe je samen de gedroomde eindbestemming gaat bereiken. Dit vraagt energie, veerkracht en doorzettingsvermogen van iedereen, en vooral van jou als innovator. Een reis waarin je als bevlogen leraar volledig in kan opgaan en tegelijkertijd goed voor jezelf moet zorgen. Want het kan zomaar zijn dat als je eenmaal als innovator in je team aan het werk bent, overvraagd wordt door je collega’s met talloze klusjes. Ik zie het helemaal voor me. De leerkracht die zich opwerpt als I (innovatie) coach, tegelijkertijd als ict-coördinator wordt ingezet wordt om het afstandsonderwijs te ondersteunen en overstelpt wordt met ict-vragen van collega’s. Zie dan maar het hoofd koel te houden en vanuit het grote overzicht van je rol de goede dingen te doen. Dat is een ware uitdaging.
Gelukkig kun je bijsturen. Daar heb je de tijd voor. Een groot visiegestuurd veranderingstraject zoals het realiseren van groepsdoorbrekend onderwijs of het ontwikkelen van een formatieve cultuur, neemt immers jaren in beslag. Jaren die nodig zijn om met het team een visie te ontwikkelen, de leerlingen en ouders erbij te betrekken, het team en de leerlingen voor te bereiden op anders onderwijzen/organiseren, en te begeleiden bij experimenten en de daadwerkelijke realisatie van de vernieuwing.
Je gaat op deze reis leerzame jaren tegemoet waarin je jezelf in je rol als innovator en je team tot in de diepste vezels leert kennen.
Innoveren doe je samen. In de verbinding met anderen neem je jezelf mee. Daarom is het goed om vooral ook jezelf onder de loep te nemen.
‘Co-creation is a journey and the most important one is our inner journey’ (Otto Scharmer)

Jezelf ontwikkelen als pionier. Hoe doe je dat?

Terwijl je met je schoenen in de onderwijsklei staat, met jouw klas/team, ga je aan de slag. Je onderneemt een aantal activiteiten waarin je jezelf en het onderwijs beter leert kennen. Ook maak je je ambitie kenbaar aan anderen, zodat zij je in je pioniersreis kunnen ondersteunen.
Makkelijk gezegd. Maar hoe pak je dat aan? Een paar ideeën:

Beeld van jezelf in je nieuwe rol

• Maak een mindmap met de volgende elementen: Wat is mijn ideaal? (waarden) Hoe zie ik mijzelf? (identiteit) Waar geloof ik in? (overtuigingen) Wat kan ik? (kwaliteiten) Wat doe ik? Waar heb ik mee te maken? (omgeving)
• Vergelijk jezelf met het profiel van een innovator, zoals in dit plaatje bijvoorbeeld. Welke mindset herken je en welke niet?

Beeld van het onderwijs

• Luister en kijk naar collega’s op school en daar buiten. Hoe geven zij les, waarom doen zij het zoals zij het doen? Stel je op als goede luisteraar en niet-weter. Vraag door en door tot dat je de kern te pakken hebt. Met de W-vragen kom je een heel eind.

• Ga in gesprek met leerlingen en ouders. Wat vinden zij van het onderwijs dat zij nu krijgen? Hoe kan het volgens hen anders en beter?
• Onderzoek de belangrijke ontwikkelingen in onderwijs. Wat boeit jou vooral? Ga op zoek naar jouw idealen. Hoe zou onderwijs eruit zien als je als God de wereld zelf kan scheppen?
• Laat je inspireren met aantrekkelijke filmpjes, praktische voorbeelden en gelijkgestemden in (online) netwerken.
In gesprek met je leidinggevende
• Ga in gesprek met je leidinggevende over je ambitie als innovator. Hoe kijkt hij/zij tegen jouw voornemen aan? Is er een groot project waar jij een innovatieve rol in kan spelen? Welke ondersteuning en faciliteiten kan hij/zij bieden om jouw rol goed te kunnen vervullen?
Als je hier samen uitkomt, dan kun je je duidelijker gaan positioneren in jouw team.
Je weet nu hoe je kunt beginnen met jouw reis. De meeste leraren ervaren het pionieren als een eenzaam proces. Dat is logisch, want vaak ben je de enige op jouw school die deze rol vervult. Hoe fijn zou het zijn als je dan je ervaringen kunt delen met andere innovatoren of i-coaches? Of raad kan vragen als je voor een probleem of dilemma staat? Organiseer daarom je eigen steungroep en durf hulp te vragen. Je kunt hiervoor ook bij mij terecht. Ik help je graag op jouw pioniersweg.

Saskia van Dongen, TeamKracht
Samen werken aan innovaties: Verbinden-Veranderen-Verbeelden