Stilletjes, en tegelijkertijd razend nieuwsgierig, betreden we het enorme leerplein. De lichte en speelse ruimte verraadt in één ogenblik een innovatief onderwijsconcept. Onze aandacht wordt getrokken naar de kinderen en hun mentor, die levendig en betrokken bezig zijn met opdrachten die ertoe doen. Soms diep verzonken in zichzelf, meestal in gezelschap of samenwerkend met anderen. We luisteren diep, komen ogen tekort en bevragen de leerlingen en mentoren met aandacht. We zijn op schoolbezoek, op De Verwondering. Inspirerend!

Het schoolbezoek is een van de krachtigste en meest inspirerende onderdelen van de cursus Dieper Leren Innoveren. Een moment om gericht in de keuken van een andere school te kijken, een lichtend  voorbeeld in onderwijsvernieuwing. Dit keer zijn we te gast bij basisschool De Verwondering in Lent, een groeischool met een uitdagend onderwijsconcept. Een school waar dynamisch leren en samenwerken voorop staan.

De Verwondering

Telkens als ik langs deze school fiets, vraag ik me af hoe deze school van binnen eruit ziet. De droomschool van Conexus, die zowel in visie als gebouw toekomstbestendig zou moeten worden. Een paar jaar geleden nog een groot leeg gebouw met enkele kinderen op een verlaten bouwterrein. Anno 2018 een drukke, levendige school, opgenomen in de buurt en omgeven door een prachtig, natuurlijk buitenspeelterrein. Blij dat ik nu een aanleiding heb om nader kennis te maken met deze school.

Basisschool De Verwondering telt inmiddels 485 leerlingen en 36 teamleden. De leerlingen zijn verdeeld over 3 verschillende leerpleinen: leerplein 1 (groep 1/2/3), leerplein 2 (groep 4/5) en leerplein 3 (groep 6/7/8). Op elk plein wordt de grote groep leerlingen begeleid door een aantal leerkrachten, mentoren genoemd. Dit schooljaar heeft de bovenbouw voor het eerst een eigen leerplein, een zee van ruimte voor een relatief klein aantal leerlingen. Op ieder leerplein zijn de kinderen (van verschillende leeftijd) ingedeeld in mentorgroepen. De mentorgroep is de thuisbasis, waar je de dag mee begint en eindigt. Gedurende dag worden instructie, project en werken afgewisseld, waarbij iedere mentor instructie geeft in een specifiek vak en een deel van het plein in de gaten houdt. De inrichting is doelmatig. Zo zien we slimme werkplekken en rijke speelhoeken, leerdoelen, rekenkasten, boekenhoek, afspraken, producten van kinderen en digiborden. We volgen de mentoren op het plein en raken in gesprek. Bevlogen vertellen ze over hun werk. Zij zouden niet meer anders willen. Op deze manier kunnen ze flexibel inspelen op verschillende onderwijsbehoeften en tijd maken voor leergesprekken met kinderen. Veel beter dan in het traditioneel onderwijs met een klas van 30 leerlingen. De school maakt gebruikt materiaal van verschillende methoden om een eigen onderwijsprogramma samen te stellen. Voor de thema’s en uitwerking wordt gebruik gemaakt van het curriculum IPC waarbij de kinderen a.d.h.v. eigen leervragen op onderzoek uitgaan.

 

Schoolbezoek met een doel

Hoe vaak kijk jij gelegenheid om op een school van je dromen te kijken? Vast minder vaak dan je zou willen. Voor de leerkrachten, innovatoren en cursisten van Dieper Leren Innoveren was het schoolbezoek ook heel bijzonder. Zij lieten zich op de afgesproken dag vrij roosteren, reisden van Emmen naar Lent om met eigen ogen te zien hoe onderwijsinnovatie zichtbaar is in de praktijk van deze school. Deze cursisten beseffen als geen ander voor welke uitdaging we staan om met collega’s samen te werken aan onderwijsvernieuwing in de 21^ste eeuw. Zij zijn extra gemotiveerd om erachter te komen hoe De Verwondering dieper leren innoveert. Welke vragen houden hen bezig? We verzamelen de vragen in het model van NPDL (New Pedagogies of Deep Learning) en nemen ze mee in ons achterhoofd.

School as a learning studio: Hoe worden de leerpleinen zinvol gebruikt?

Students as learning leaders: Hoe werken leerlingen samen? Hoe geven zij sturing aan hun eigen leerproces?

Leaders as designers of deep change: Door wie laten de leiders zich inspireren, bijstaan?

Teachers as designers of deep learning: Hoe ontwikkelen de leerkrachten het onderwijs samen?

Na een hartelijk ontvangst van de dames van het eerste uur (de leerpleincoördinator, de innovatie onderwijsbegeleider en de administratrice), gaan we met een stapeltje post-its, pen en camera op pad. We struinen over de drie leerpleinen en gangen, waar het leren en onderwijzen zichtbaar is. Vervolgens gaan we voor een nabeschouwing in gesprek met directeur Jan-willem Helmink.

 

Dynamisch leren op het plein

Na de instructie in de kring vliegen de kinderen uit over het leerplein. De een kiest voor een gezellige huistafel, de ander een zitzak om al lezend in weg te zakken. We zien twee jongens met een kralenelastiek tot 100 aan de gang, die om 2 krukken zijn gespannen. De ene jongen houdt een stapeltje kaartjes vast, de ander knielt voor het elastiek, klaar om het getal dat dadelijk door de andere jongen wordt voorgelezen, op te zetten. Ze zijn geconcentreerd bezig, en vinden ons maar lastig met onze vragen. Het leidt hen af van waar ze werkelijk mee bezig willen zijn. Ondanks de drukte op leerplein groep 4/5 vinden de meeste kinderen snel een plek en een maatje. Ze weten precies wat ze moeten doen (weektaak) en doen hun taak met overgave. En als je ze bezig ziet en in gesprek gaat, valt het me op hoe zelfverzekerd de kinderen zijn. Alsof het leren op zo’n plein de gewoonste zaak van de wereld is. Ik kan dit wel begrijpen. Op dit leerplein heerst een dynamiek die bij hen past.

Samenwerken op alle niveaus

‘Gaat ie?’ vraagt een kleuter aan een andere kleuter als hij zijn buitenschoenen aantrekt? Het is één van de dingen die meteen opvallen als je de school binnenloopt. De kinderen zorgen voor elkaar, trekken samen op, helpen elkaar en werken écht samen hier. En dat geldt niet alleen voor de kinderen. Ook de leerkrachten werken intensief samen. Hier zijn geestdodende teamvergaderingen. Wel iedere dag leerpleinoverleg. Hierin bespreken mentoren het werk en de voortgang van de kinderen, maar ook het onderwijs. Samen invulling geven aan de thema’s. Passende leeractiviteiten bedenken bij de doelen. Het inrichten van de leerpleinen. En natuurlijk stemmen de mentoren overdag ook continu af, zoals we zien aan het stilteteken bij de wisseling van de rondes. Daarnaast werkt het team in ontwikkelteams aan grote vraagstukken. Je kunt je voorstellen dat het samenwerken in een snel groeiend team echt een uitdaging is. De mentoren die we spreken zijn positief over de samenwerking. Hier zijn we echt samen verantwoordelijkheid voor de ontwikkeling van de kinderen en het onderwijs.

De bovenkamer

Boven in de school komen we in de teamkamer. Daar heb je een machtig uitzicht over de omgeving. Het voelt als een bovenkamer, waar het onderwijs wordt verbeeld, uitgedacht en overwogen. Na ons bezoek aan de leerpleinen praten we verder met Jan-Willem. Hij neemt ons mee in het veranderingsproces van de school. Van de start met een klein en bevlogen team, naar een volwassen organisatie. Over de uitdagingen die op hun pad kwamen en nog steeds komen. Zoals die enorme groei in leerlingen én teamleden in goede banen leiden. Over voortdurende verbetering van je onderwijs op de leerpleinen. Zo heeft op dit moment de drukte op leerplein 2 en het samenwerken op leerplein 3 onze aandacht. Maar ook het volgen van de leerontwikkeling van de kinderen blijft een uitdaging. Dit heeft geleid tot een versnellingsvraag over hoe je de vorderingen van de leerlingen in een digitaal portfolio kan vastleggen. We vragen ons af hoe dit onderwijs tot stand is gekomen. Waar de leider zijn inspiratie vandaan haalt om tot zo’n eigen schoolconcept te komen. Van collega’s én mensen van buiten, vertelt Jan-Willem: Martin Skelton, Michael Fullan en Robert Marzano maar ook verschillende experts die ons begeleiden bij het vertalen van goed onderwijs naar onze praktijk. Het is fantastisch dat we nu zo’n groot team hebben. Daarmee heb je veel kennis in huis. Maar hoe zet je die nuttig in voor de school? Dat is een boeiende vraag. We gaan het zien.

Met ons hoofd vol indrukken strijken we neer op een bankje voor de school. Voor ons lopen twee meisjes vrolijk huppelend de school uit. Ze zingen: ‘Zeg Roodkapje…’. Het thema Sprookjes dat we binnen hebben waargenomen, klinkt in de stemmen van deze kinderen door. We worden er stil van, zo natuurlijk vindt hier leren plaats!