Succes vieren. Maak er een krachtig en feestelijk moment van

Geplaatst op Gepubliceerd door Saskia van Dongen

 

De zomervakantie is in aantocht. Kijk jij er ook zo naar uit? Er is hard gewerkt in het onderwijs, door iedereen. Corona stelde ons voor belangrijke vragen en keuzes. Waar draait het nu echt om? Wat is het belangrijkste om te bereiken dit schooljaar? Welke interventies zijn daartoe het meest effectief? Als jij samen met je team of groep terugkijkt op afgelopen schooljaar, wat blijft je dan het meeste bij? Wat zijn dan de successen en leermomenten? In deze blog lees je waarom succes vieren belangrijk is en hoe je dat concreet met je team of groep kan doen.

 

Succes vieren, waarom eigenlijk?

Jaren geleden kwam ik zomaar in een boekenkast het boekje tegen van Marinus Knoope: De Creatiespiraal. Ik werd gegrepen door de schoonheid van zijn verhaal. De natuurlijk manier waarop mensen de weg bewandelen van wens naar werkelijkheid. De verschillende fasen die de auteur beschrijft zijn kraakhelder en herkenbaar: van wensen-verbeelden-geloven-uiten-netwerken-plannen-handelen-volharden-waarderen-naar ontspannen. Je zou het echt even moeten lezen om de schoonheid ervan te proeven.

Eerlijk gezegd, was dit boekje bij mij weer in de vergetelheid geraakt. Totdat ik deze blog ging schrijven. Nu zie ik ineens weer hoe mooi deze cirkel past op alle verandertrajecten die ik zelf afgelopen jaar heb begeleid. En hoe het thema van deze blog, het vieren van successen, naadloos past in de periode van Ontvangen in de cyclus. Het vieren van successen volgt op een periode van volharding. Een tijd van hardwerken. Bikkelen soms, zeker dit coronajaar. Het vieren van successen past bij het einde van een schooljaar. Het moment dat je als team elkaar spontaan gaat waarderen. Het moment dat ouders van de kinderen je als bedankje overladen met pakken Merci. Het moment van bijna vakantie. Ontspanning. Schoolleven van je afschudden en alles even loslaten.

Je hebt dit jaar met jouw groep of jouw team vast een aantal uitdagingen aangegaan. Je hebt nieuwe dingen geleerd: bijvoorbeeld lesgeven en vergaderen op afstand, flexibel werken of een nieuwe methode hanteren. Je hebt daarnaast ook vast oude gedachten en gewoontes die niet werkten, losgelaten. Om duurzaam te veranderen, is het belangrijk dat je weet wat het effect is van je gedrag. Dat je weet wat werkt en niet werkt. Een moment van reflectie. Stilstaan bij een succes en samen kijken welk gedrag daaraan heeft bijgedragen. Dat helpt bij het bestendigen van dit nieuwe, effectieve gedrag tot een bewuste gewoonte. En je hebt grote kans dat je hiermee nieuwe successen uitlokt en anderen inspireert het ‘goede’ te doen.

Daarnaast is het gewoon erg leuk om samen successen te delen. Zo’n positief reflectiemoment versterkt het werkplezier en de betrokkenheid van eenieder bij de verandering. Het motiveert mensen om hun werk goed te (blijven) doen.

 

Maak er wat van!

Succes vieren kan op allerlei manieren. Maar hoe maak je daar nu een krachtig en feestelijk moment van? Bekijk onderstaande praktische voorbeelden en maakt ze passend voor jouw situatie.

  1. De Successen Slinger

Koop een vrolijke slinger met vlaggetjes. Leg de slinger op een lange rij tafels.

Blik met het team of de groep terug op afgelopen jaar. Wat hebben we met elkaar bereikt? Iedereen bedenkt een succes en schrijft deze om de beurt op de slinger. Ondertussen hapje/drankje pakken. Als iedereen is geweest, worden de vlaggetjes om de beurt voorgelezen. De schrijver licht kort toe. Eventueel even pauzeren en een moment de uitwisseling vervolgen.

  1. Teken of schilder je mooiste moment

Blik met het team of de groep terug op afgelopen jaar. Wat was het mooiste moment? Geef een voorbeeld. Laat iedereen een tekening maken op een A-4. Je kunt er eventueel een lijst op afdrukken. Dan lijkt het net een schilderij. Zorg voor voldoende en kleurrijke stiften en potloden. Je kunt ook groter werk laten maken op A3. Gebruik dan plakkaatverf, dat maakt het lekker expressief. Als je er echt iets van wil maken, zet dan grote tafels in het midden of doe de activiteit in een werklokaal. Dan kan iedereen lekker vrij werken. Dat verhoogt de groepssfeer. Als iedereen klaar is, worden de tekeningen/schilderijen om de beurt toegelicht en opgehangen. Maak hiervoor een grote ruimte vrij. Zo creëer je met elkaar een mooie wand.

  1. Tijdlijn

Pak een rol behang en rol deze uit over een lange tafel. Teken met een dikke viltstift in het midden van het papier een lange tijdlijn van afgelopen jaar. Verdeel de lijn in 12 vakken en schrijf in ieder vak de maanden van het jaar. Reflecteer met elkaar op het afgelopen jaar. Wat waren de momenten waar we met plezier aan terug denken? Wat waren grote hoogtepunten en wat waren de kleine succesjes? Welke momenten waren lastig? Waar zijn we trots op? En waar  zijn we minder trots op? Schrijf de belangrijke momenten op bij de behorende maanden. Schrijf boven de tijdlijn alle positieve momenten en onder de tijdslijn de negatieve momenten. Hang vervolgens de ingevulde tijdlijn op. Neem de tijd om met elkaar het jaar te bekijken en waar nodig toe te lichten. Proost op de successen en leermomenten.

  1. Doos met successen en tips om deze te verzilveren

Maak een grote vrolijke doos met een gleuf. Zet deze doos in het midden van de groep of je team.

Blik met de groep terug op afgelopen jaar. Wat hebben we met elkaar bereikt? Geef iedereen een mooie kaart. Schrijf aan de voorkant een succes en aan de andere kant een tip om dit succes te borgen. Om de beurt loop iemand naar de doos, licht zijn/haar succes en tip toe en stopt de kaart in de doos. Het idee is om volgend schooljaar de doos weer een keer voor de dag te halen en te evalueren of de successen nog van kracht zijn.

  1. Doos met strik van bedankjes

Dezelfde doos kan ook gebruikt worden om er een lange strik omheen te maken. Een strik vol persoonlijke bedankjes.

Neem hiervoor een groot lint dat je in stukken knipt. Op elk stuk lint schrijf je de naam van een teamlid. Doe de stukken lint in een grote schaal of doos en loop het team rond. Ieder pakt een stuk lint en schrijft hierop een bedankje voor de klasgenoot of collega die op jouw lint staat. Wat heeft deze persoon voor jou of de groep betekend? Hoe heeft deze collega of klasgenoot jou of de groep gesteund/gestimuleerd? Of hoe was het voor jou dat deze persoon er was, kon zijn. Bedank hem/haar hiervoor.

Het lint kan van satijn of katoen zijn. Gebruik dan textielstiften. De afzonderlijke stukken knoop je aan elkaar. Je kunt ook een lint maken van papier. Dan gebruik je stiften voor papier. De afzonderlijke stukken niet je aan elkaar.

In plaats van lint kun je ook zakdoeken gebruiken die je aan elkaar knoopt.

 

Veel plezier!

Heb je zelf nog een leuk idee. Laat het me weten!

 

Een genereus gebaar

Geplaatst op Gepubliceerd door Saskia van Dongen

Voor basisschool De Buut maakte ik een virtuele tour. Een leuke opdracht om te doen. Tot onze verrassing maakten we hier niet de toekomstige kinderen en hun ouders blij mee, maar ook het team, de huidige kinderen en hun ouders. Eindelijk konden ze weer dwalen door hun eigen school. De bedankjes van het team en de kinderen waren overweldigend. Bijzonder eigenlijk, dat een klein gebaar zo’n positief effect kan hebben. Het deed me denken aan de masterclass van Robert Dilts, die ik een paar jaar geleden volgde, waarin hij vertelde over generositeit als leiderschapskwaliteit. Zelf was hij een inspirerend voorbeeld op dit vlak. De manier waarop hij met onze vragen omging, zo aandachtig en in het moment. Eerst luisteren, dan uitgebreid antwoorden. Bij elke vraag kregen we er een cadeautje bij.
Maak jij ook wel eens zoiets mee? Het geven en/of krijgen van een genereus gebaar? Wat voor effect had dat?

Eindelijk weer naar school

Geplaatst op Gepubliceerd door Saskia van Dongen

Jongeren popelen om weer naar school te gaan. De lockdown duurt voor hen veel te lang. Ze missen vrienden en worden duf van het online onderwijs. De rek is er uit, ook bij gezinnen en docenten. De scholen zijn weer gedeeltelijk open. In welke vorm dan ook, het is nog verre van normaal. We beseffen dat alle leerlingen de fysieke school hard nodig hebben. En als die leerlingen dan terugkomen… Hoe zorg jij dan voor een goede, fysieke doorstart waarin de noden van de leerlingen centraal staan?

Oog voor welzijn

We zien de jongeren om ons heen of horen de verhalen van ouders. Ze hebben het moeilijk. Denk je in: je zit als puber in je uppie op je kamer. Of in de keuken met je broertjes/zusjes, waar het gezellig maar o zo druk is, waardoor je je moeilijk kan concentreren. Laptop staat de hele dag open. Je worstelt zelfstandig de online lessen door die je maar half begrijpt. Je twijfelt of je je werk goed maakt. De vragen die je hebt, durf je niet te stellen, ondanks dat de docent in beeld is. Hij spoort je aan om mee te denken en je best te doen. Dat hoor je aan zijn stem en zijn woorden, maar het komt niet echt binnen. Je weet dat je klasgenoten ook online meedoen aan de les, maar je voelt de sfeer van samenzijn niet. Dadelijk is de les weer afgelopen, dan moet je weer alleen verder. Misschien kan ik het straks aan mijn vader of moeder vragen denk je.. maar ach zij leggen het toch altijd anders uit. En dan wordt het avond en wil je eigenlijk graag iets leuks doen. Maar ja, niet met vrienden, geen visite, niet eropuit. Veel kan niet. Wat kan nog wel? Zo gaat het leven van een jongere in lockdown.

voorbij. Een leven waarin de basisbehoeften van relatie-competentie-autonomie sterk onder druk staan. Juist jongeren, die houden van vertier en samenzijn, voelen de crisis. Als we wat meer afstand nemen en de langere termijn overzien, durven we misschien het positieve hiervan in te zien.

Het NJI houdt onderzoeken bij over de gevolgen van corona bij jongeren op gebied van beweging, afstandsonderwijs, studievoortgang en mediagebruik.  De resultaten liegen er niet om. De jongeren ondervinden schade. Eenzaamheid is een belangrijk thema. Toch denk ik dat jongeren ook gesterkt worden door de situatie. Ik denk aan mijn 90-jarige vader die WOII heeft meegemaakt en zijn schoolcarrière meerdere keren moest onderbreken, telkens weer opnieuw moest beginnen en uiteindelijk na 10 jaar ploeteren de universiteit af heeft gemaakt. Zijn het verspilde jaren geweest? Volgens hem niet. Zijn diploma is hem veel waard, juist omdat hij zich enorm heeft ingespannen om het te halen. Nog steeds profiteert hij van de kwaliteiten zoals doorzettingsvermogen en wilskracht, die hij dankzij tegenslag heeft ontwikkeld. Wie zo’n moeilijke tijd doorstaat, leert lessen voor het leven.

Jouw kijk bepaalt jouw aanpak

Toen minister Slob begin februari met de mededeling kwam dat de opgelopen achterstanden niet meer weg te werken zijn en een deel van de jongeren een jaar over zal moeten doen, kreeg hij veel kritiek. En terecht. Oplossingen zoals zittenblijven zijn niet meer van deze tijd en zelden effectief. Ze weerspiegelen een traditionele visie op onderwijs en een pessimistische kijk op de wereld. Een eenzijdige focus op kwalificatie. Dit voelt niet goed. Alsof de jongeren de lasten moeten dragen van de ontstane problemen. Dat werkt demotiverend en je helpt er de jongeren echt niet mee. Sterker nog, door te spreken over ‘tekortkomen’ en ‘inhalen’ geef je jongeren de label corona-generatie mee waar ze nooit meer vanaf komen. Later werd bekend gemaakt dat er 8,5 miljard euro vrijkomt om in het onderwijs te investeren. Maar ook met zo’n prachtig bedrag blijft het belangrijk om eerst een gedegen aanpak op te zetten, het liefst één die het onderwijs structureel naar een hoger plan tilt.

Hoe anders zou de aanpak kunnen zijn als we de achterstanden zouden zien als onderwijsvertraging? Deze gedachte kwam van de Amsterdamse en Rotterdamse schoolbesturen. Met de beperkte mogelijkheden van afstandsonderwijs is het niet gelukt om de jongeren de verwachte kennis op te laten doen. En kijk wat jongeren wel geleerd hebben in deze crisistijd: incasseren en aanpassen. Dat is veel waard. Het erkennen van deze levensvaardigheden is belangrijk. Daarmee doe je recht aan de ervaringen van nu. Een natuurlijke ingang om invulling te geven aan andere doelen van het onderwijs: persoonsvorming en socialisatie. Zo’n visie geeft hoop en vertrouwen. Het opent mogelijkheden om het huidige, verstarde onderwijssysteem te doorbreken. Een dergelijke visie biedt kansen voor jongeren en docenten om zich te herpakken. Vanuit een ontwikkelingsgerichte benadering flexibel inspelen op de behoeften van de leerling. Om te beginnen, aansluiten bij wat is. Een nieuwe start waar ongelijkheid realiteit is.

Hoe kijk jij op de afgelopen periode terug? Zie je een achterstand of een nieuwe beginsituatie? Jouw overtuiging is bepalend voor het onderwijs dat jij geeft en hoe je straks de leerlingen weer verwelkomt op school.

Wat kan jij doen om de leerlingen een goede doorstart te laten maken?

Als je bewust bent van jouw visie en die van de school, kun je je aanpak kiezen en uitwerken. Wat hebben de leerlingen nu echt nodig? Een paar handreikingen.

Warm welkom
  • De eerste opdracht is de leerlingen weer in het gebouw te ontvangen. Ze te laten landen in de ooit zo vertrouwde omgeving. Een warm, menselijk onthaal met duidelijke coronaregels zodat docenten en leerlingen (en hun ouders) zich veilig kunnen voelen binnen de gestelde grenzen. Misschien heb je zelf al een leuke begroeting bedacht. Besteed aandacht aan hetweerzien van klasgenoten, het uitwisselen van ervaringen en verwachtingen over de komende periode. Heb oog voor de verschillen, voor groot en klein leed, voor de onverwacht fijne momenten en de groei ze hebben doorgemaakt. Zijn er leerlingen die online les moeten blijven volgen of heeft de ene helft van de klas online les en de andere helft fysiek les? Zorg dan voor verbinding tussen de beide groepen leerlingen.
  • Idee: maak voor een periode van 6 weken steungroepen van twee leerlingen die samen online les hebben en twee leerlingen die samen fysiek les hebben. Geef opdrachten in tweetallen (gemengd en gelijk) en viertallen om elkaar te helpen, kennis over te dragen en samen te werken.
Nieuwe startsituatie
  • Verzamel binnen je sectie en team informatie over de leerlingen op alle vakgebieden en sociaal-emotioneel leren, vanuit een positieve insteek. Wat hebben de leerlingen geleerd? Waar staan ze nu? Wat betekent dit voor het vervolg? Op groeps- en individueel niveau? Breng de informatie bij elkaar en formuleer een samenvattend beeld.
Stap na het opstarten
  • Bepaal samen met de leerlingen en je team de focus voor de komende periode. Met het zicht op de einddoelen van het schooljaar kan iedere docent voor elke leerling inschatten wat er nodig is om de beoogde doelen te halen. Stel daarbij voor jezelf en samen met je collega’s en leerlingen de volgende vragen: waar willen we naar toe? Hoe weten we dat weer zijn? Waar staan we nu? Wat doen we om dat te bereiken? Ga met een hinkstapsprongdoor je programma. Schrap onderdelen die niet noodzakelijk zijn. Houd de belangrijkste leeractiviteiten die bijdragen aan het doel over. Stel waar nodig (in overleg met je team/sectie) doelen bij of geef meer tijd om belangrijke doelen te behalen. Natuurlijk doe je dit in overleg met je team/sectie. Houd naast het cognitieve programma ook ruimte voor mentor- en/of levenslessen en coachgesprekken. Uiteindelijk gaat het om het vinden van een nieuw balans in het programma en een optimale aansluiting bij het niveau van de leerling. Doel is door maatwerk de motor van het leren in de hoogst mogelijke versnelling weer aan de gang te krijgen.
Improviseren
  • Voor iedereen is de fysieke herstart wennen. Pak de ruimte om iets nieuws aan te gaan. Improviseer. Werk samen. Schroom niet om samen met je collega’s de lessen anders te organiseren als dat beter is voor de leerlingen. Voeg groepen samen en laat een collega een prikkelend college geven terwijl jij gesprekken voert met enkele leerlingen om er achter te komen hoe het echt met ze gaat. Neem instructies op video op of gebruik bestaande, relevante tutorials om de leerlingen voor jouw les kennis te laten opdoen (flipping the classroom) zodat je tijdens je les een interessant gesprek hierover kunt houden. Laat leerlingen tijdens een les reacties online posten (bijvoorbeeld op Padlet) waar leerlingenthuis ook aan mee kunnen doen. Daag de leerlingen met speelse werkvormen uit tot bewegen, interactie, debat en diepe gesprekken, want dat hebben ze afgelopen maanden zo gemist. Kortom, leef je uit!

Of en hoe jouw school ook open is, met deze ideeën in je schooltas ben jij voorbereid.