Eenmaal terug in Nederland blijven de beelden en gedachten uit mijn studiereis naar Canada in mijn hoofd zweven. Vooral de manier waarop in Canada wordt omgegaan met verschillen in het onderwijs, laat een diepe indruk achter. Er zijn geen zorgleerlingen, alleen leerlingen met recht op inclusief onderwijs. Iedereen is anders, dat is een rijkdom. Verdiep je daarom in elkaar en maak verbinding. Samen kom je verder. Het zijn breed geaccepteerde opvattingen die je in de praktijk waarneemt, op scholen en op straat in Toronto. Hoe diep deze grondhouding is verankerd, merk ik pas als ik het meegekregen boek ‘Of Beetles & Angels’ lees in het vliegtuig, over een kleine jongen die met moeder, broers en zussen naar het beloofde land vlucht… het vormt de identiteit van het land.
Het beloofde land
In het boek vertelt Mawi Asgedom zijn verhaal als vluchteling uit Eritrea-Ethiopi, via Sudan in Amerika terecht is gekomen. Indrukwekkend is de manier waarop hij zijn leven daar oppakt. Met een droom voor ogen, zag hij elke stap als een uitdaging, en spande zich in om zijn doelen te bereiken. Zo kreeg hij uiteindelijk de kans om aan de universiteit van Harvard te gaan studeren. In zijn eindexamen speech verwoordt hij zijn drijfveer: ‘Remembering where you come from means holding on to the vision that how are a part of a human community that you can carry with you every day.’ Zo vertelt hij het verhaal dat zijn moeder hem altijd adviseerde in bed de dekens over zijn hoofd te trekken om zichzelf te beschermen. Haar boodschap bleek later ook een diepere betekenis te hebben: trek op het juiste moment de dekens over je hoofd of steek je nek uit. Dat laatste is de grote uitdaging. Je kwetsbaar durven opstellen en het verschil durven maken. Dat heeft hij in zijn leven laten zien. Het boek staat symbool voor de miljoenen immigranten die hun cultuur met zich meedragen in Canada. Het lezen van dit boek brengt me tot een dieper begrijpen van Canada als immigrantenland en het beleid Equity and Inclusion. Het is niet voor niets dat we dit boekje krijgen aangeboden van een van de bezochte scholen: De Irma Coulson Public School. Een school in een nieuwe wijk in de snelst groeiende stad van Canada: Milton. De leerlingen vertellen trots hoe ze dit boek in een project hebben uitgediept, gevolgd door de directeur die ons vraagt dit boekje en gedachtegoed door te geven aan anderen.
Geloof in succes
Zoals gebruikelijk op Canadese scholen, worden we bij de dagopening via de intercom welkom geheten met het Canadees volkslied. Een bijzondere ervaring voor ons als Nederlanders. We voelen ons deze ochtend meteen welkom en erbij horen. Binnen in de hal valt ons het grote bord op: Irma Coulson Public School Believe…..equity and excellence for all. Dat is, in een paar woorden, de missie en visie van deze school. Dat elke leerling succes kan bereiken door voor jezelf en anderen te zorgen, laat de school ons zien en ervaren met indrukwekkende presentaties en een rondleiding door leerlingen. De directeur vertelt: verandering begint bij imagination….verbeelden van je droom. Alle leerlingen en medewerkers hebben hierover nagedacht. Op een poster zien we de uitspraken van leerlingen verzameld: Imagine…a classroom, a school, a world.
Een van de leerlingen vertelt als change agent op een zeer inspirerende manier hoe op deze school geinvesteerd wordt in het leven van alle leerlingen. Ze refereert aan uitspraken van Michael Fullan : Fullan argues that change schould be driven by a sense of moral purpose…making it clear what is and isn’t important, so helps educators to decide what they need to do. Accoording to Fullan, it is the role of schools to make a positive difference in their student ’lives, and so change must be motivated by a desire to improve the life chances of young people…by te desire to create a better and more equitable society.
De praktijk
Het is allemaal mooi gezegd. Maar wat zien we daarvan in de praktijk? Op de Irma Coulson Public School worden we in groepjes rondgeleid door twee leerlingen. Met weinig woorden laten ze trots hun school van binnen en buiten zien. We nemen een kijkje in een van de kleuterklassen en zien daar een leerkracht en assistent met een grote groep kleuters op de grond. Ze zijn bezig met het woord ‘vrede’ . De leerkracht grijpt ons bezoek meteen aan om goedendag en vrede in het Nederlands te leren. We doen de ronde op de speelplaats, waar naast de noodlokalen, nieuwe tuintjes zijn aangelegd en een cirkel van stenen om met de groep buiten in een kring te kunnen werken. We zien tekeningen op het plein die kinderen helpen om (nieuwe) spelletjes te bedenken en te spelen. Even later komt een groep kinderen uitgelaten naar buiten om een lied en dans te oefenen voor de Franse les. We blijven geanimeerd kijken. Als de rondleiding is afgelopen vullen we een feedbackformulier in, met tops en tips voor de leerlingen. Dat hebben ze goed aangepakt hier, denken we onszelf.
Na afloop constateren we dat deze kinderen net zoals de meeste kinderen in Nederland les krijgen volgens een richtinggevend curriculum met ruimte voor beweging en expressie, in afgebakende klassen met 1 leerkracht (en assistenten), in groepen van 20-30, met leeftijdgenoten en afwisselend instructie en zelfstandig werken/leren. En toch merken we een andere sfeer, positiever, op ontwikkeling en samenwerken gericht. En als je verder doorvraagt, dan blijkt het leren van de leerling uitgangspunt te zijn voor het onderwijs. Dat laten ze o.a. zien op posters die het leren ondersteunen.
Iedereen is gelijkwaardig
Dit beeld van ‘iedereen is anders, leren doen we samen’, wordt nog zichtbaarder als ik terugdenk aan het bezoek van de Rolling Meadows Public School, een school in een armere buitenwijk van Toronto. Daar zie je dat uitgaan van verschillen (ieder mag er zijn zoals die is) een noodzakelijke basis is voor succes. Op deze school zitten relatief veel kinderen die ’s morgens geen ontbijt krijgen, thuis weinig liefde ontvangen of te maken met rigide en intolerante meningen van ouders. Een school waar kinderen met diverse leer(on)mogelijkheden een plekje hebben, is het niet in de reguliere groep, dan in een speciale klas. Het nadeel van Inclusion is dat er geen/nauwelijks middelen zijn voor diagnogisch onderzoek. We moeten werkenderwijs het kind leren kennen en de best passende interventies ontdekken. Dat is soms lastig, maar we bouwen zo wel zelf veel expertise op, zeggen de leerkrachten. Deze school heeft het roer helemaal omgegooid. Van datagestuurd onderwijs op gebied van taal en rekenen, naar gepersonaliseerd leren in groepsverband vanuit een basis van gelijkwaardigheid (een vrije vertaling van de invalshoek die deze school heeft gekozen voor Equity and Inclusion). Het team is helemaal om. Dit is onderwijs uit het hart. Unlearn heet het project waar zij als team mee begonnen zijn en nu haar vertaalslag krijgt in het onderwijs aan de leerlingen. Wij mochten een les Unlearn meemaken waarin leerlingen in stilte om de beurt hun gedachten schrijven bij verschillende afbeeldingen die associaties oproepen over thema’s zoals: racisme, vooroordelen, buitensluiten, etc. Op de gang vertelt een leerling voor een enorme poster die hij met zijn groep heeft gemaakt, hoe zijn mening over meisjes/jongens is veranderd na een genderproject. Het team is ervan overtuigd: de ervaringen die deze leerlingen opdoen in dit project zullen van grote betekenis zijn voor hun leven. Om ons ook de impact van het project te laten ervaren, krijgen we een paar filmpjes te zien die het team aan het denken heeft gezet. Even meekijken? Love has no labels en Always #LikeAGirl.
Leerlinggericht leren
Terwijl de leerkrachten van de Rolling Meadows Public School de nieuwe koers van Equity and Inclusion omarmen, blijven ze doen waar ze sterk in zijn geworden: het leren van leerlingen als uitgangspunt nemen voor het onderwijs. Deze leerlingen leren vooral hoe zij moeten leren. Leervaardigheden worden zichtbaar gemaakt op posters en besproken in de klas. Leerling en leerkracht volgen samen de Individuele ontwikkeling aan de hand van ontwikkelkaarten. En reflectie op je eigen leren, dat vindt dagelijks op verschillende momenten plaats. Het praktisch omgaan met verschillen in de klas is een organisch gebeuren waarin iedere leerling de hulp krijgt die hij/zij nodig heeft van de leerkracht of medeleerlingen aan een instructietafel of desnoods 1 op 1. En net zoals in Nederland, staat of valt dit met een goed voorbereide en georganiseerde lessen.
Nog even iets over het beleid Equity and Inclusion
“every student has the opportunity to succeed, regardless of ancestry, culture, ethnicity, gender, gender identity, language, physical and intellectual ability, race, religion, sex, sexual orientation, socio-economic status or other factors” (Achieving Excellence, Ministry of Education, p. 8) In Ontario, de regio waar we de scholen hebben bezocht, is dit fundamentele principe de basis voor hun onderwijsbeleid. Of, zoals experts van het Halton District School Board beeldend verwoorden:
Equalty is giving everyone a shoe. Equity is giving everyone a shoe that fits. Equity Based Analysis takes into account that not everyone has feet.
Verrijkt verder
Met de terugkomst naar Nederland is mijn reis nog niet afgelopen. De ervaringen in Canada neem ik mee in mijn gedachtevorming over leren en onderwijs en mijn dagelijks werk als adviseur. Ik ben geinspireerd, en jullie hopelijk ook.
Op basisschool De Cocon in Alkmaar hebben we Birdy in praktijk gezien. Een prachtig voorbeeld van modern en uitdagend onderwijs met een tool die werkt! De volgende keer vertel ik hier graag meer over.
