Schoolbezoek aan UniC, een belevenis

Geplaatst op Gepubliceerd door Saskia van Dongen

Unic 4Herinner jij je nog dat schoolreisje van vroeger als een grote belevenis? Met gelijkgestemden op weg naar een onbekende bestemming, waar iedereen van tevoren enthousiaste verhalen over heeft gehoord? Samen onderweg stemming maken en ter plekke nieuwsgierig ronddolen en achteraf honderduit vertellen? Dat gevoel hadden wij op  17 juni j.l. ook toen we als een groep van gelijkgestemden, opleiders en deelnemers PO en VO van de opleiding Onderwijskundig I-coordinator, op pad gingen naar UniC, een moderne vernieuwingsschool voor HAVO/VWO in Utrecht. Daar kregen we de gelegenheid om vrij rond te lopen en leerlingen en docenten aan het werk te zien. En als hoogtepunt: een interview met rector Dave Drossaert.

UniC, een eigentijdse HAVO/VWO

UniC is een openbare school voor HAVO/VWO in Utrecht in de wijk Kanaleneiland en telt 560 leerlingen.  De school biedt vernieuwend onderwijs, passend bij de eisen van deze tijd. Of zoals rector Dave Drossaert zegt: “Op UniC leggen we 2 accenten. We zorgen dat leerlingen een HAVO-of VWO-diploma halen en we werken aan de persoonlijke ontwikkeling zodat je als leerling weet wie je bent, wat je wilt en wat je kunt.” De 3 kernwaarden van de school zijn: eigenheid, verbondenheid en autonomie. UniC is een jonge school, 10 jaar geleden gestart met 75 leerlingen, en is een eigen weg  ingeslagen. Sindsdien vindt de school al werkenderwijs uit, met vallen en opstaan, hoe je als organisatie een optimale bijdrage levert aan het leren en persoonlijk ontwikkelen van leerlingen. Dat is, met een steeds grotere organisatie en een inspectie die over de schouders meekijkt, een hele uitdaging.

Een schoolbezoek met een doel

Tijdens een van de bijeenkomsten van de opleiding Onderwijskundig I-coordinator bezoeken we ter inspiratie een vernieuwingsschool.  De bedoeling is dat je als deelnemer of opleider over de grenzen van je vertrouwde eigen school, scholengroep, of doelgroep, heenkijkt. De fantasie die je hebt opgebouwd over een voorbeeldschool, wordt met een bezoek ineens werkelijkheid: ‘dit kan ook!’.  Met deze nieuwe werkelijkheid bekijk je je eigen school ineens weer anders, m.a.w. je blik wordt verruimd.

Voorafgaand aan het bezoek hebben we schoolportretten van Kennisnet gelezen, de website van de school bekeken en leervragen geformuleerd en gedeeld. Met de leervragen in ons hoofd, liepen we gericht de school rond en konden we kritische vragen stellen aan rector Dave Drossaert. We waren benieuwd naar het geheim van de ‘leerling als eigenaar van zijn/haar eigen leerproces’, de samenwerking tussen leerlingen en docenten, en de leerlingen onderling in zogenaamde maatjescirkels, de inrichting van het gebouw en het veranderproces van de school.

Zwerven door de school

De school gaf ons het vertrouwen vrij rond te lopen in bepaalde gedeelten van het gebouw en vragen te stellen aan leerlingen en docenten.  Heel bijzonder.

Rondlopend valt ons de kleurrijke en afwisselende omgeving op, veel verschillende sta- en zitmogelijkheden en overal zie je leerlingen: aan de statafels in de kantine, in grote leerlabs en in de gang op podia of hangend in de banken, veelal met een laptop aan de slag. Op de trappen zitten opvallend veel leerlingen met hun laptop aan het werk. Kijkend naar het grote scherm, blijken de leerlingen ’s morgens een workshop te hebben gehad over het stellen van SMART-doelen, en maken zij massaal een opdracht op de laptop.

De leerlingen die we spreken, vertellen openhartig over hun schoolleven. Over de overgang van de basisschool naar UniC waar een groot beroep wordt gedaan op zelfstandig leren.  Moeilijk die overgang? Nee hoor, roepen ze in koor. “Tijdens de open dag wist ik het meteen, hier wil ik heen.  Mijn broer zat hier al en was heel positief over de school. Het is leuk hier op school omdat je heel veel samen kunt doen.”  Ze vertellen enthousiast over MotiVaktie, waar ze 3 uur per week aan een eigen project werken, passend bij hun eigen talent.  In het leerlab raak ik in gesprek met twee leerlingen die zich vervelen omdat ze klaar zijn met de opdracht en wachten op het volgende programmaonderdeel. Zij hebben zojuist feedback van een leerling verwerkt in een brief over een onderzoeksvraag voor een profielwerkstuk. Een zinvolle opdracht, maar jammer dat je het samen moet doen, vinden zij. Feedback geven en verwerken, dat doen we vaker. Hoe je feedback moet geven? ‘Gewoon….(denkend), dat hebben we in het eerste jaar geleerd, dat je tops en tips moet geven.’

De ‘rondleiding’ maakt ons nieuwsgierig naar het verhaal achter UniC. Tijd voor een interview met Dave Drossaert. Aan de hand van onze vragen, vertelt hij zijn verhaal.

Een eerlijk verhaal van Dave Drossaert

Leerlingen die op vrijdag niet meer vooruit te branden zijn, wat een ellende, daar wilde ik van af. Leerlingen die gemotiveerd zijn om te leren, dat was mijn droom. De motivatie aanspreken van leerlingen, hoe doe je dat? En zo begon UniC, in een kantoorgebouw, onaantrekkelijk, met een lange gang en kleine kamers. Omdat er zo weinig was, moest je wel verbeelden en improviseren. We hadden en droom en alles wat op ons pad kwam aan toevalligheden grepen we aan om ‘iets’ mee te doen. Sporten deden we buiten; tekenen op grote vellen papier op tafels die we tegen elkaar aan zetten. Wiskunde boden we gintegreerd aan, talen via onderdompeling. Dit laatste bleek alleen bij Engels te werken, want bij Frans en Duits konden docenten hier niet mee overweg. Begonnen met grote idealen van de zelfsturende leerling, begonnen we steeds meer te organiseren voor de leerlingen. Nu zitten we in een prachtig nieuw gebouw, met grote en kleinere ruimten, bieden we leerstof in vakken en domeinen  aan, toetsen we geregeld en groepsgewijs omdat we nog geen goed alternatief hebben, bereiden we leerlingen voor op een verplichte rekentoets, terwijl vaardigheden zoals samenwerken en zelfsturing eigenlijk veel meer gestimuleerd zouden moeten worden.

Welke typen leerlingen passen bij UniC? We krijgen leerlingen van verschillende wijken, scholen  en schoolconcepten. Zij kunnen allemaal profiteren van het concept van UniC, mits de zorg voor de leerling niet te zwaar wordt, denk aan leerlingen met complexe problematiek zoals ASS. We hebben op school niet of weinig te maken met pesten of criminaliteit. Er zijn weinig akkefietjes. Als leerlingen zichzelf kunnen organiseren, dan gedragen ze zich beter. Er is bij ons bijvoorbeeld geen bel. Leerlingen en docenten houden zelf de tijd in de gaten, en handelen daar naar.

En hoe leren leerlingen leren? Leerlingen worden op weg geholpen bij het  plannen en organiseren van hun werk en leren daarna al doende. Zij werken met andere leerlingen in maatjescirkels, waar ze elkaar in het leren begeleiden. Er is een intensief mentoraat, waarbij de mentor regelmatig gesprekken voert met leerlingen, maatjescirkels en ouders. Daarnaast werken de leerlingen in een ELO. Uit het laatste tevredenheidsonderzoek  blijkt dat de ELO nog beter, begrijpelijker ingericht kan worden, zodat mentoren en ouders de leerling goed kan volgen.

Leren met ict, wat houdt dat in bij jullie? Dave aarzelt. ICT kost veel geld en hoofdbrekens. Uiteindelijk hebben we gekozen voor een open en draadloos netwerk. Iedere leerling  mag zijn eigen apparatuur meenemen (BYOD) en er is ruimte voor maximaal 1 device per gast. Daar zijn we nu tevreden mee.  Maar we moeten meer doen aan ict-geletterdheid, voor leerlingen en docenten. Er zijn natuurlijk koplopers,  leerlingen die heel slim ict gebruiken en docenten die zich razend snel ontwikkelen hierin en inmiddels landelijk bekend zijn zoals bijvoorbeeld Jelmer Evers met Flipping the classroom en Hester Vogels met Wiskunjeleren. Maar met een paar goede leerlingen en docenten maak je een school nog niet ict-proof. De gedachten van Dave gaan verder. Wat zou het toch mooi zijn als leerlingen mee kunnen doen aan onderzoek over de gevolgen van de opwarming van de aarde en via glasvezel in verbinding staan met een onderzoeksteam op de Noordpool?

En de ontwikkeling van het team? 10 jaar geleden, was the sky the limit. Je kwam op hier om te pionieren, onderwijs te ontwerpen samen met collega’s. Veel overleg en samenwerking.  Een tijd waarin je als het ware een tweede leven kon lijden, een periode van spelen en uitproberen. En paste dit niet bij je, dan was UniC geen school voor jou. Inmiddels zijn we al doende wijzer geworden en staat er een organisatie. Daar ben ik trots op. Ik heb geleerd te vertrouwen op het samenspel binnen het team, maar ook veranderingen te borgen.

UniC in de toekomst? Voorde komende tijd is het belangrijk dat we ons blijven ontwikkelen. De HAVO voldoet inmiddels aan de kwaliteitsnormen van de inspectie; het VWO nog net niet. Daar werken we met vertrouwen aan. Volgend schooljaar geef ik het stokje over aan een nieuwe leidinggevende. We zijn met Stichting LeerKracht aan de slag gegaan. Het voorwerk hangt aan de muur. Het is ons vertaal.

Terug naar huis en dan?

Net zoals bij het schoolreisje van vroeger, blijven we nog lang napraten over het bezoek aan UniC. Denkend aan onze eigen organisatie worden we stil.  We hebben antwoorden op onze leervragen gekregen, maar het bezoek brengt ook veel nieuwe vragen met zich mee. Wat kunnen we leren van een jonge vernieuwingsschool die zoveel verschilt van onze dagelijkse werkelijkheid op een zogenaamde traditionele school? Daar ligt nu onze uitdaging. We gaan er mee aan de slag en de woorden van Dave nemen we mee: “denk in mogelijkheden,  breng denkkaders van mensen in kaart,  heb vertrouwen”.

Unic 2

 

Inspiratie

  • Geïnteresseerd in vernieuwingsscholen? Lees de schoolportretten van Kennisnet: Scholen om van te leren.
  • Wil je innovatie op je eigen school een impuls geven als (ict-)docent in PO, VO en/of SO en hiervoor een opleiding volgen? Neem dan een kijkje op de website van Marant.
  • Nog meer weten van UniC? Kijk op de website van deze school.

 

Spelen met kunst

Geplaatst op Gepubliceerd door Saskia van Dongen

Als je dit rode object ziet, dan wil je toch maar één ding, en dat is er op klimmen en ontdekken wat je er mee kan.  Normaliter beleef je kunst op een afstand, en mag je het zelfs niet aanraken. Maar in dit geval mag je er mee spelen en daardoor word  je deel van het object. Terwijl je bezig bent, word je fantasie geprikkeld en ontdek je nog meer mogelijkheden om het kunstwerk te verrijken.

Een bezoek aan de beeldentuin de Fundatie in Heino bracht mij tot deze bijzondere en mooie ervaring. Het zet mij aan het denken. Dit zouden we toch veel vaker moeten doen. Zeker als je kijkt naar de toekomst van onze kinderen. En de vraag die mij bezig houdt: Welke rol speelt kunst(educatie) bij het ontwikkelen van 21ste eeuwse vaardigheden van kinderen?

Van beeldentuin naar speeltuin

In een beeldentuin voelen kinderen zich vrijer dan binnen in een museum waar je rustig moet rondlopen, zachtjes moet praten en anderen niet mag storen. Omdat beelden vrij in de ruimte staan, kun je er omheen lopen en kijken hoe het beeld van de andere kant eruit ziet, van dichtbij of van een grote afstand, van onderen en van boven. Dit ruimtelijke aspect nodigt uit tot ontdekken. Omdat je meestal niet aan museumstukken mag komen, wordt het extra spannend als het een keertje wel mag. En het wordt helemaal te gek als je ook nog op het kunstwerk mag klimmen.

Fundatie school

Deze onverwachte situatie brengt de kinderen tot fysieke exploratie, zoals bijvoorbeeld via de latten van het bed omhoog klimmen en zo hoog mogelijk proberen te komen en dan weer van de tafel naar beneden springen. Dit spelletje is voor sommige kinderen leuk maar zal enkelen al snel vervelen. Het wordt interessanter als de kinderen dit kunstwerk meer betekenis geven door goed te kijken wat je ziet en je te laten verrassen door de opstelling. Of de meubels uit te proberen en te voelen hoe het is om op een schuin en kaal bed met latten te liggen. Blijf je dan liggen met je billen tussen de latten, of glijd je naar beneden?

En als je dit dan van de zijkant bekijkt, dan zie je ineens hoe grappig het is dat de haren van iemand in een bosje tussen de latten naar beneden hangen. En hoe ziet dat er van bovenaf uit? Met een camera ben je ineens meer op het perspectief en de compositie gericht. En samen ontdek je nog veel meer.

Een klimrek voor het oefenen van culturele vaardigheden

Een beeldentuin is op deze manier een walhalla voor het ontwikkelen van cultureel bewustzijn en culturele vaardigheden. Als voorbeeld het rode kunstwerk. Terwijl je naar dit beeld kijkt en er samen met anderen op klimt, krijgt dit kunstwerk steeds meer vorm en betekenis.

En welke culturele vaardigheden (volgens Barend van Heusden) oefen je dan?

Waarnemen:  Wat zie ik als ik er op een afstand naar kijk, te midden van de andere beelden? Hoe ziet er uit van dichtbij? Wat valt op? Hoe voelt het kunstwerk? Koud/warm, glad/ruw? Hoe ervaar ik het beeld als ik er op sta/klim?

Verbeelden: Wat stelt het beeld eigenlijk voor? Hoe zou het er uit zien als we verder zouden bouwen? Hoe kan ik mijzelf daarin gebruiken (door bijvoorbeeld met mijn lichaam een brug te maken). Waar denk ik aan of waar droom ik van als ik dit zie?

Conceptualiseren: En als ik de beelden die ik van het beeld heb met elkaar in samenhang breng. Welke betekenis heeft dit beeld dan? Wat zou de maker met dit beeld willen uitdrukken?

Analyseren: En als ik dan nog beter kijk vanuit het concept dat ik in mijn hoofd heb, wat mis ik dan, wat valt mij op? Wat zou ik kunnen toevoegen, om het completer te maken?

Allemaal vragen die waarnemen, denken en doen aan elkaar verbindt en waarmee kinderen tot dieper leren komen.

Fundatie 3

Fundatie 1

 

 

 

Spelenderwijs 21ste eeuwse vaardigheden leren.

Spelen is leren, dat blijkt uit dit voorbeeld van een bezoek aan een beeldentuin. Kinderen kijken en bewegen vanuit verschillende posities, geven  samen betekenis aan dit kunstwerk en communiceren hier over, bedenken ideeen, proberen uit en zoeken naar oplossingen voor de uitwerking van hun ideeen. Dit zijn belangrijke vaardigheden die je in de 21ste eeuw kunt gebruiken. Nu denk ik wel vaker dat cultuureducatie een prachtige ingang is voor het ontwikkelen van de 21ste eeuwse vaardigheden, maar in hoeverre is dit daadwerkelijk zo?

Onderzoek

Binnen het lectoraat Didactiek en Inhoud van de Kunstvakken van Hogeschool Windesheim wordt op dit moment onderzoek gedaan naar de rol van kunsteducatie bij het ontwikkelen van 21ste eeuwse vaardigheden in het basisonderwijs, een samenhangend geheel van vaardigheden die nodig zijn om in de 21ste eeuw goed te kunnen functioneren. Deze vaardigheden bestaan uit: creativiteit, kritisch denken, probleemoplosvaardigheden, communicatie, samenwerken, digitale geletterdheid en sociale en culturele vaardigheden. De vragen van het onderzoek zijn gericht op de visie van de school en de wijze waarop aandacht wordt besteed aan de 21ste eeuwse vaardigheden (met inzet van cultuureducatie). Benieuwd naar de resultaten? In maart 2016 wordt het ontwerpadvies opgeleverd.

In deze Prezi zie je een mooie weergave van de achtergronden van dit onderzoek.

Uitstapje

Geinspireerd om ook eens een uitstapje te maken naar een beeldentuin en het op een nieuwe manier te beleven? Kijk in je eigen buurt naar mogelijkheden, of bezoek de Fundatie in Heino.

Je kunt natuurlijk ook de objecten in je eigen tuin of speelplaats een opknapbeurt geven en ervoor zorgen dat de objecten opnieuw betekenis krijgen. Dan zal je zien dat er rijk spel ontstaat waarin de kinderen veel plezier aan beleven en zinvolle vaardigheden leren.

Laat je inspireren door je omgeving, geef er betekenis aan en geniet!